Freelancers en onderaannemers, kijk uw overeenkomsten na – uw aansprakelijkheid wordt uitgebreid!

Deze zomer keurde de federale regering een wijziging van de aansprakelijkheidsregels goed. Deze aanpassing zorgt voor een stevige uitbreiding van de aansprakelijkheid van hulppersonen, zoals freelancers, andere zelfstandige dienstverleners en onderaannemers.

Tot op heden is de aansprakelijkheid die hulppersonen kunnen oplopen door de uitoefening van hun opdracht eerder beperkt. Nieuwe wetgeving zorgt er echter voor dat zij nu ook door klanten van hun opdrachtgever kunnen worden aangesproken wanneer zij schade veroorzaken bij de uitvoering van hun opdrachten. 

Er zijn verschillende soorten hulppersonen, zoals freelancers of onderaannemers in het kader van een bouwproject. In dit artikel focussen we op het voorbeeld van de freelancers.

Freelancers zijn ondernemers die op zelfstandige basis, doorgaans zonder beroep te doen op personeel, voor verschillende opdrachtgevers werken. Denk aan een IT-consultant die websites ontwikkelt voor verschillende bedrijven, grafisch ontwerpers die op projectbasis werken, externe adviseurs die worden ingeschakeld om personeelstekorten op te vangen,… Afhankelijk van hun situatie, inkomsten en kosten, kunnen zij hun activiteit uitoefenen als eenmanszaak of onder een vennootschapsstructuur. 

De huidige wetgeving voorziet een samenloopverbod tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid. Dat betekent dat in contractuele verhoudingen, zoals die tussen een opdrachtgever en een freelancer, de freelancer enkel aansprakelijk gesteld kan worden door de opdrachtgever op basis van het contract (ook wel dienstverleningsovereenkomst genoemd). Via contractuele bepalingen en clausules kan deze aansprakelijkheid beperkt worden of aan bepaalde voorwaarden worden onderworpen.

Klanten van de opdrachtgever, die geen contractuele band hebben met de freelancer, kunnen hem ook niet aanspreken wanneer zij schade lijden als gevolg van de uitvoering van zijn opdracht. 

De nieuwe wetgeving heft het samenloopverbod op. Dit heeft tot gevolg dat klanten van de opdrachtgever de freelancer rechtstreeks (buitencontractueel) aansprakelijk kunnen stellen. In ons voorbeeld zou dit betekenen dat de klant van advieskantoor Beta zich rechtstreeks tot freelancer Alfa kan richten om de geleden schade vergoed te zien. 

Er moet dan wel sprake zijn van een fout in hoofde van de freelancer. Dit betekent dat de freelancer zich niet zou hebben gedragen als een voorzichtig en redelijk freelancer, geplaatst in dezelfde omstandigheden. Daarnaast moet de eindklant aantonen dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen deze fout en de geleden schade. Dergelijke beoordeling is altijd een feitenkwestie. 

Zonder het nemen van voorzorgsmaatregelen loopt de freelancer in de toekomst dus het risico om zowel door zijn opdrachtgever als door de klanten van zijn opdrachtgever te worden aangesproken om eventuele schade door zijn fouten te vergoeden. 

De nieuwe wetgeving laat gelukkig een opening voor freelancers om zichzelf te beschermen tegen aanspraken van derden. De wet bepaalt immers dat de aansprakelijkheidsbeperkingen en verweermiddelen die de freelancer kan opwerpen ten aanzien van zijn rechtstreekse opdrachtgever, ook kunnen worden ingeroepen tegen de klanten van de opdrachtgever. 

In ons voorbeeld betekent dit dus dat wanneer in het contract tussen Alfa en Beta aansprakelijkheidsbeperkingen werden opgenomen (bijvoorbeeld maximale schadevergoedingen, uitsluiting van aansprakelijkheid,…) ten gunste van Alfa, Alfa deze beperkingen ook kan inroepen ten aanzien van de klanten van Beta. 

De freelancer heeft er dus alle baat bij om ervoor te zorgen dat hij in zijn contracten clausules opneemt die zijn aansprakelijkheid indekken. 

De nieuwe wetgeving treedt in werking op 1 januari 2025 en is van toepassing op alle feiten die zich na de inwerkingtreding voordoen. Contracten die al voor de inwerkingtreding werden opgesteld, ontsnappen dus niet aan de nieuwe regels. 

Wij adviseren elke freelancer, zelfstandige dienstverlener en andere hulppersoon dan ook om de komende maanden hun contracten goed na te kijken en de nodige bescherming in te bouwen.